orgelspel     1)  ‘Komm Heilger Geist, Herre Gott’ (Liedboek 240) van Dietrich Buxtehude 2) Komm Schöpfer, Heiliger Geist (Liedboek 239) van Johann Sebastian Bach

stil gebed

votum en groet

openingstekst         De Here God zei tegen Abraham: ‘Ik zal zegenen wie u zegenen, en wie u vervloekt, zal Ik vervloeken; en in u zullen alle geslachten van de aardbodem gezegend worden.’ (Genesis 12:3, HSV)

zingen                   Opwekking 803 Vol ontzag

gebod                         vanuit Exodus 19, Matteüs 22 en Jeremia 31
gebed om de verlichting met de Heilige Geest

kindermoment

De jeugdouderlingen hadden iets prachtigs bedacht. Ze hadden aan alle kinderen van de kindernevendienst stoepkrijt uitgedeeld, met de opdracht om daarmee op de stoep een mooie tekening te maken over Pinksteren. We gaan nu naar een filmpje kijken waarin we zien wat de kinderen allemaal gemaakt hebben…

O, wat hebben jullie goed je best gedaan. Wat een prachtige tekeningen zijn het geworden: ik zag regenbogen, vlammetjes op de hoofden van mensen, de duif, een hart, een anker en een kruis. En heel veel kleur. En dan te bedenken dat het allemaal begon met zo’n doosje met stoepkrijt, met zes verschillende kleuren. Zes simpele krijtjes, maar jullie maakten daar prachtige dingen mee.
Toen dacht ik: dat is toch precies Pinksteren? Er zijn eenvoudige mensen daar in Jeruzalem, de discipelen. De meesten waren eerst vissers. Allemaal hele gewone mensen, maar die gebruikt de Here God, de Heilige Geest, en dan gebeurt er iets fantastisch. Ze worden enthousiast over Jezus. Ze gaan helemaal stralen. Ze staan in vuur en vlam voor Hem. En andere mensen gaan ook geloven. Dat geweldige nieuws is de hele wereld in gegaan, tot ook in Gouda toe. En weet je, als jij in Jezus gelooft, als de Heilige Geest in jou werkt – en dat wil Hij! – dan komt er in jouw leven ook kleur. Geloven is niet saai. Nee, want God zelf is niet saai. Kijk maar eens naar al die kleuren in de natuur, kijk maar eens naar die discipelen en luister maar eens naar mensen die ook heel veel van Jezus houden. Ik wens je een mooi Pinksterfeest toe, met heel veel kleur en blijdschap!

schriftlezing            Handelingen 2:1-13 (uit 13 verschillende vertalingen, voor elk vers een andere)  . Uiteindelijk betekent Pinksteren namelijk dat ieder het in z’n eigen taal hoorde. Dat is niet alleen de landstaal, maar ook de taal van nu, van je eigen context. Vandaar dat er ook zoveel verschillende bijbelvertalingen zijn. Dat is een rijkdom! Om die rijkdom en variatie te laten klinken, lees ik dus ieder vers uit een andere vertaling, en wel uit respectievelijk: De Statenvertaling van 1637, de NBG-vertaling van 1951, de Willibrordvertaling, de Groot Nieuws Bijbel, de Nieuwe Bijbelvertaling, de Naardense Bijbel, de Herziene Statenvertaling, de Friese Bijbel, de Bijbel in het Gronings, de Zuid-Afrikaanse Bijbel, de English Standard Version, de Duitse Gute Nachtricht Bibel en de Bijbel in Gewone Taal

1. Ende als de dagh des Pinckster-[Feests] vervult wert, waren sy alle eendrachtelick by een. (Statenvertaling 1637)

2. En eensklaps kwam er uit de hemel een geluid als van een geweldige windvlaag en vulde het gehele huis, waar zij gezeten waren; (NBG-vertaling 1951)

3. Er verschenen hun vurige tongen, die zich verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten. (Willibrord Vertaling)

4. Ze werden allemaal vervuld van de heilige Geest en begonnen te spreken in vreemde talen, zoals de Geest hun te spreken gaf. (Groot Nieuws Bijbel)

5. In Jeruzalem woonden destijds vrome Joden, die afkomstig waren uit ieder volk op aarde. (Nieuwe Bijbelvertaling 2004)

6. Maar als dat geluid geschiedt, komt de menigte samen, – en is verbijsterd, omdat zij ieder in de eigen landstaal hen hebben horen spreken (Naardense Bijbel)

7. En zij waren allen buiten zichzelf en verwonderden zich, en zij zeiden tegen elkaar: Zie, zijn het niet allen Galileeërs die daar spreken? (Herziene Statenvertaling 2010)

8. Hoe komt it dan, dat in elk se praten heart yn syn eigen memmetaal? (Friese Bibel

9. Parten, Meden, Elamieten, lu oet Mesopotamië, Judea, en Kappadocië, Pontus en Asia, (Biebel in ‘t Grunnegers)

10. Frígië en Pamfílië, Egipte en die streke van Líbië by Ciréne, en Romeine wat hier vertoef, Jode en Jodegenote (Afrikaner Bijbel)

11. both Jews and proselytes, Cretans and Arabians—we hear them telling in our own tongues the mighty works of God. (English Standard Version)

12. Erstaunt und ratlos fragten sie einander, was das bedeuten solle. (Gute Nachtricht Bibel)

13. Maar anderen lachten om de gelovigen en zeiden: ‘Die mensen zijn gewoon dronken!’ (Bijbel in Gewone Taal)

tekstlezing   ‘Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze eigen moedertaal horen?’ (Handelingen 2:8, uit de Nieuwe Bijbelvertaling

verkondiging

Gemeente van Jezus Christus,

We waren eens bij een Israëlreis, met een groep gemeenteleden vanuit Nieuw-Vennep, in een oude kerk in Jeruzalem. Die stond bekend om z’n geweldige akoestiek. Dat bleek al toen we er binnenkwamen. Er was daar een groep Amerikaanse christenen aan het zingen. Het waren Afro-Amerikanen, broeders en zusters met een kleurtje dus.
Ze zongen gospels, en dan echt van die ‘golden oldies’, zoals ‘Amazing Grace’. Het klonk fantastisch. De klanken vulden heel de kerk. De echo was lang en intens. Kippenvel. Toen ze klaar waren, liepen ze met een grote glimlach langs ons en gebaarden: ‘Nu mogen jullie.’ Wij op onze beurt bedankten hen voor dit indrukwekkende gezang: ‘amazing’ was het. Ja, we herkenden elkaar vooral in die ‘amazing grace’, in die oneindig grote genade van God, die we allemaal nodig hebben, welke kleur we ook hebben, die genade die ons aan elkaar verbindt…

Wat een schril contrast met wat er deze week gebeurde in de Amerikaanse stad Minneapolis, waar een politieagent minutenlang z’n knieën drukte op de nek van een geboeide zwarte man. George Floyd heette die. Deze riep herhaaldelijk: ‘Ik krijg geen adem’, maar de agent volhardde stoïcijns, waardoor Floyd uiteindelijk stierf. Het riep wereldwijd verbijstering, verdriet en woede op. Het leidde vervolgens ook tot rellen in Minneapolis, en op andere plekken in Amerika, ondanks de smeekbeden van Floyds familie om dat juist niet te doen.
Zelf werd ik ook geraakt door een bericht van een Amerikaanse collega op Facebook, net zo wit als ik, die schreef: ‘Beste witte vrienden, we moeten een einde maken aan de gewelddadige ontheiliging van het beeld van God in onze broeders en zusters met een kleur. Het is aan ons…’
Ja, het is aan ons. En is dat ook niet helemaal in de Geest van Pinksteren?! De Geest die werd uitgestort op állen (ik herhaal: op állen). De Geest die ons verbindt aan Christus, in Wie we één zijn, welk ras, welke achtergrond, welk geslacht, welke geaardheid we ook hebben!

Die uitstorting van de Heilige Geest gaat gepaard met tekenen: 1) het geluid van een hevige windvlaag 2) vlammen op de discipelen 3) het spreken in vreemde talen. Welke van de drie maakt nou het meeste indruk? Opvallend is dat de mensen daar in Jeruzalem echt verbijsterd zijn, ‘buiten zichzelf van verbazing’ vermeldt vers 7, over het feit dat ze de discipelen en de anderen, ieder in hun eigen taal horen spreken. De één hoort het in het Libisch, de ander in het Egyptisch en weer een ander in het Kappadocisch, enzovoort. Terwijl die discipelen echt die talen niet beheersen. Het is een wonder. Een spreekwonder, want laten we wel wezen: het kost heel veel tijd om een taal echt goed te leren: de uitspraak, de betekenis, de grammatica. Maar hier gebeurt het zomaar, spontaan, bij die allesbehalve geleerde discipelen, die afkomstig waren uit Galilea, toch echt een uithoek, oftewel: een onderontwikkeld gebied van Israël toen.

Een spreekwonder, maar het is evengoed een hoorwonder. Want al die verschillende mensen, uit al die verschillende landen, met al die verschillende talen, horen de discipelen in hun eigen moedertaal spreken. Of letterlijk vertaald: de taal waarin ze geboren zijn. ‘Memmetaal’ hoorden we tijdens de schriftlezing vanuit de Friese vertaling. Het raakte me. ‘Memmetaal, moedertaal’, dat is de taal die je moeder al tegen je sprak toen je nog in haar buik zat, de liefkozende woordjes die ze, met de tranen in haar ogen, van opluchting en dankbaarheid, tegen je fluisterde toen ze jou tegen je aanhield toen je net geboren was, en later troostte als je huilde. Het is de taal van je vader die je complimenten maakte als je iets goed had gedaan of je juist een standje gaf als je iets niet goed deed. De moedertaal, de taal waarin je geboren bent, dat is de taal die je het best spreekt en begrijpt, het is de taal van je hart, jouw eigen taal en wereld. Daarin spreekt de Heilige Geest je dus aan.
Ik vind dat zo bijzonder. Dat God door de Heilige Geest zo dichtbij komt, dat Hij je aanspreekt in je moedertaal, in de taal van je hart, dat Hij Gods woorden zo vertolkt dat ze bij je aankomen, dat je ze begrijpt, vat en gelooft. In je eigen concrete situatie, met wie jij bent, met jouw gevoelens en eigenaardigheden Je hoeft niet als een ander te worden. De Geest spreekt ook geen verheven, ingewikkelde taal, geen speciale kerkelijke taal, geen tale Kanaäns, die alleen door ingewijden te volgen is. Nee, Hij spreekt de taal van nu, de taal van u, van jou, je moerstaal, je memmetaal, de taal van je eigen hart.

Zo persoonlijk werkt de Heilige Geest ook. Dan kan het gebeuren dat er een preek wordt gehouden en dat de Geest bij de één dit uit die preek heel dichtbij iemand brengt, zodat het diegene wakker schudt of juist vertroost en bemoedigt, terwijl het bij een ander juist een heel ander aspect is. Sterker nog: ik heb wel eens iemand bij de uitgang tegen me horen zeggen: ‘Dominee, wat fijn dat u ‘dat en dat’ in de preek zei, dat had ik precies nodig!’ Ik keek hem glazig aan, want hoe ik ook nadacht, dat had ik zo toch echt niet gezegd. Totdat ik besefte: zou dat nou juist niet de Heilige Geest zijn, die niet alleen werkt bij het spreken, maar ook bij het horen? Ja, diegene had dat erin gehoord, want dat had-ie precies nodig.
De theoloog Noordmans noemde de Heilige Geest eens heel treffend ‘De Tolk’. Een tolk is toch nog iets anders dan een vertaler. Hij of zij is veel levendiger. Denk maar even aan de intussen beroemde gebarentolk Irma… Een tolk heeft meer vrijheid. Hij vertolkt het zo dat het precies aankomt bij de ander. Hij luistert eerst heel goed naar degene die spreekt en vertolkt het vervolgens zo dat die ander het begrijpt, het vat en ermee verder kan. Zo staat de Heilige Geest als de Grote Tolk tussen Jezus en ons in. Hij luistert heel goed naar Jezus, kent Hem als geen ander, want Hij is de Geest van Christus en vertolkt wat Jezus heeft gezegd én heeft gedaan zó naar ons toe dat wij het begrijpen, in onze moedertaal, binnen ons eigen verhaal, ons eigen leven, en we dat vervolgens ook kunnen toepassen, ons eigen maken, er vanuit en ermee gaan leven. Zonder die Tolk kunnen we niet!

Wie zijn het eigenlijk die daar in Jeruzalem het in hun eigen moedertaal horen? Maar liefst 15 verschillende landen en volken worden genoemd. Maar het zijn allemaal Joden en proselieten (dat zijn niet-Joden die tot het Jodendom overgegaan zijn).
De uitstorting van de Geest begint dus in Israël, bij de Joden. Zoals ook Jezus als Jood geboren werd. Israël is en blijft de eerste in Gods plan. Ook bij Pinksteren blijkt dat zonneklaar.
Maar tegelijk laat juist dat teken van die talen zien dat het niet beperkt blijft tot Israël. Er is trouwens een oud Joods verhaal dat vertelt dat toen God zijn wet, zijn Thora, op de Sinaï gaf, – en juist dat werd en wordt ook gevierd op het Joodse Pinksterfeest – dat dat toen in 70 talen gebeurde – overeenkomstig de 70 volken van de wereld, zodat elk volk de Thora in zijn eigen taal te horen kreeg.
Dat lijkt toch op het Pinksterevangelie uit Handelingen 2?! Dat is niet alleen voor Israël bedoeld. Nee, voor alle volken. Zo had de Here God het al aan Abraham beloofd – we begonnen er de dienst mee – dat in hem alle geslachten,   alle volken zullen worden gezegend. Nou, als dan die Joden en proselieten het Evangelie, de grote daden van God, horen verkondigen in hun eigen moedertaal, dus van het land waar ze vandaan komen, dan wijst dat zeker hiernaar. Net als de structuur van het boek Handelingen zelf. Dat begint dus met Petrus voor de Joden in Jeruzalem en het eindigt met Paulus bij de heidenen in Rome, het toenmalige centrum van de wereld.

Anders gezegd: de uitstorting van de Heilige Geest gaat alle mensen aan. Om minder is Hij niet afgedaald. Let trouwens maar eens op hoe vaak woorden als ‘allen, ieder, elk’ in Handelingen 2 worden gebruikt.
Ik word daar elke keer ook zo blij van. En ik hoop u en jij ook. Ook voor jezelf, want als de uitstorting van de Geest alle mensen aangaat, dan hoor ik daar ook bij! Hij is ook voor mij afgedaald. Ook mij wil Hij vervullen. Ook mij wil Hij aanspreken in mijn moedertaal, in mijn context, in mijn broze bestaan, met z’n misère en grandeur. Ook mij wil Hij helemaal inwinnen voor Jezus Christus. Ook mijn leven wil Hij kleur geven en zin. Ook mij wil Hij laten delen in de vreugde en de vrede, die vrede diep in mij, vrede met God, met anderen, met mezelf. Ook mij wil hij uithoudingsvermogen geven om het geloof vol te houden, want Hij heeft een lange adem, een hele lange.
Maar dat alles geldt niet alleen mij, nee: ieder mensenkind. Ook die mensen die mij vreemd zijn, die zo anders zijn dan ik, ook andere volken en culturen, die ik niet gewend ben. Wat dacht je van al die 15 volken en landen, die in Handelingen 2 genoemd worden? Die waren al heel verschillend. Maar de Geest wil overal en bij iedereen werken.

En wat doet de Heilige Geest? Iemand zei eens heel treffend: Hij maakt ruimte: ruimte voor de Here Jezus Christus en voor de aanbidding van God. Dat zie je ook gebeuren als Petrus gaat preken in het vervolg van Handelingen 2. Die preek gaat over Jezus, de Gekruisigde en Opgestane. Harten gaan vervolgens voor Hem open. Duizenden komen tot geloof in Hem. Levens veranderen voorgoed.
Zo is het ook anno 2020. Als de Geest je vervult, als Hij je aanraakt, je aanspreekt in je moedertaal, dan ga je open voor Jezus en komt Hij op de eerste plaats in je leven. Dan wil je niets anders dan met je hele leven God eren en Hem aanbidden.  En ja, dan komt er ook ruimte voor anderen, want als de Geest zo ruimhartig is, zo overvloedig, dan ben je zelf toch niet benepen, kleinzielig en egoïstisch?! Nee, dan hoort die ander er ook helemaal bij, ook als die je vreemd is. Zoals dominee Piet de Jong schrijft in zijn bijbels dagboek: ‘Geen Pinksteren zonder Parten.’ En hij trekt dan de lijn door naar de migranten die wij vandaag de dag in ons land kennen. Daar is nog wel meer diversiteit bij dan de 15 verschillende volken uit ons tekstgedeelte.
Er is een tendens heden ten dage om je daar voor af te sluiten, uit angst, uit onzekerheid, uit hoogmoed, of wat dan ook maar de reden is. Maar bedenk dan dat de Geest er is voor iedereen. Dat ook die ander beelddrager is van God, zoals die Amerikaanse collega uit het begin van de preek zo treffend zei.
Daarom ben ik zo blij met een Vluchtelingenmaaltijd die regelmatig bij ons gehouden wordt, en hopelijk weer t.z.t. kan plaatsvinden, omdat we hen daar mogen ontmoeten. Daarom ben ik dankbaar voor een ICF hier in Gouda, waar die veelkleurigheid in een gemeente letterlijk te zien is, die goddank ook deel uitmaakt van onze Goudse Protestantse Kerk. Daarom hoop en bid ik dat mensen met een andere kleur, met een andere achtergrond, met hoe ze ook anders zijn, zich bij ons thuis mogen voelen, door ons echt gezien worden, begroet en verwelkomd.
Want dat is Pinksteren: een feest voor iedereen, een feest van gemeenschap en verbondenheid, over de verschillen heen, door Hem die ons één maakt, tot Gods gezin.
Of zoals Henk Knol dichtte:

En schenk de vruchten van uw Geest
waaraan ons leven weer geneest;
open ons kinderhart wijduit:
deel ons als troost aan anderen uit.

Wij hongeren naar vrede, Heer,
want zonde heeft ons diep bezeerd.
Verzadig ons, roepen wij luid;
deel ons als brood aan anderen uit.

Dank voor de warmte van uw Woord,
wat u belooft is ongehoord:
een schepping, nieuw van noord tot zuid;
deel ons als hoop aan anderen uit.

Leg dan de lof in onze mond;
ons zingen moet de aarde rond
met tuba, pierement en fluit:
deel ons als lied aan anderen uit.

Halleluja!

Amen

meditatief orgelspel over Gezang 308 In Christus is noch west noch oost

collectemoment

zingen                       Johannes de Heer 57 Er komen stromen van zegen

dankgebed en voorbede

zingen    Gezang 477 Geest van hierboven

zegen

orgelspel      Improvisatie over Gezang 239: ‘Kom Schepper God, o Heilige Geest’