Een aantal weken geleden heeft ds C. van den Berg korte stukjes geschreven over alle onderdelen van de Orde van Dienst voor de zondagsbrief. De stukjes zijn nu ook integraal overgenomen op de website. Dit tweede artikel gaat over de tien geboden als onderdeel van de liturgie.

In de morgendienst wordt na het lied na votum en groet het gebod van God voorgelezen. Van oudsher zijn dat de Tien Geboden of beter: de Tien Woorden, ook wel de wet van God genoemd. Tegenwoordig hoor je die lang niet altijd meer in de liturgie. Dat is jammer, omdat we daarmee ook dicht bij Israël staan en ook zo onze verbondenheid met onze ‘oudste broeder’ uitdrukken.

Waarom lezen we de wet van God nog meer voor in de kerk? Omdat deze een spiegel is. We zien door die geboden wie wij zelf zijn; hoe we tekortgeschoten zijn in ons dienen van God en de ander. De wet doet onze zonden kennen. Daarop zullen we ons verootmoedigen en onze schuld belijden. Het lied dat we daarna zingen, heeft dan ook een verootmoedigend karakter.

Geboden en Dankbaarheid

De wet heeft ook nog een andere functie: ze is regel der dankbaarheid, d.w.z. ze wijst ons de weg hoe we God kunnen danken voor zijn genade en trouw in het leven van elke dag. Het lied dat we dan na de wet zingen, zal een lofprijzend karakter hebben of een gebedskarakter (om de Geest die ons de weg wijst in de concrete navolging en gehoorzaamheid).

De ene keer zal in de dienst het accent vallen op de spiegelfunctie van de wet, de andere keer op de dankbaarheid en de lofprijzing. Het is goed om hierin te variëren. Zelf kom ik uit een setting waarin elke zondagmorgen de Tien Woorden werden voorgelezen. Het gevaar is dat zo’n identieke lezing iets routinematigs krijgt, waardoor de ernst en de vreugde van de woorden niet meer doordringen. Ook om zo’n sleur te voorkomen, is het goed om te variëren. Er staan gelukkig genoeg andere gedeelten in de Bijbel – in het Oude en Nieuwe Testament – die een gebodskarakter hebben. Hopelijk zal variatie daarin ons doen ophoren van de ernst en de vreugde van Gods geboden.

Opdat we daardoor ontdekken wie we zelf zijn, maar bovenal wie God is: een vergevend God en Iemand die het beste met ons en deze wereld voorheeft. Het zou wat zijn als ieder zich aan de Grondwet van Gods Koninkrijk zou houden…!