welkom en mededelingen

zingen           Opwekking 774

stil gebed

votum en groet

zingen     1) Zeeën van Recht van Schrijvers voor Gerechtigheid 2) Alive in You

geloofsbelijdenis

zingen   Heer, U bent mijn leven

gebed

schriftlezingen   Amos 5:21-24  en Jakobus 1:26-27

preek   Thema: Real Religion

Stripboeken. Veel lees ik ze eigenlijk niet meer. Maar van de week moest ik opeens aan deze denken…

Guust Flater. Guust is een echte lanterfanter. Regelmatig zit hij te dromen, meestal van juffrouw Jannie, zijn grote liefde. Maar daar gaat het me nu niet om. Nee, het gaat mij om die meeuw, één van de onafscheidelijke huisdieren van Guust. Het beruchtst is deze meeuw om zijn woedeuitbarstingen en depressies. Vooral als het over het milieu gaat, kan hij heel somber worden. Nu is het probleem dat dan de sfeer 180 graden omslaat. Overal waar die meeuw dan verschijnt, worden mensen ook somber of chagrijnig.

Lijkt de profeet Amos eigenlijk ook niet een beetje op die meeuw van Guust Flater? Ik bedoel: de Israëlieten zijn fijn bij elkaar in de tempel. Er wordt naar hartenlust gezongen en prachtige muziek gespeeld. Mensen brengen offers naar het altaar. Indrukwekkend. Opeens staat daar een man op het tempelplein. Zijn hoofd is rood. Zijn ogen schieten vuur en luidkeels roept hij, namens God: ‘Ik heb een gloeiende hekel aan jullie feesten. Van jullie samenkomsten moet ik niets meer hebben. Al die offers die jullie me brengen doen me niets. En die liederen, Ik kan ze niet meer horen!’ Plotseling is het doodstil op het tempelplein. Mensen fronsen hun wenkbrauwen en kijken verstoord. Anderen slaan juist hun ogen neer. Weer anderen maken aanstalten om deze ordeverstoorder de tempel uit te werken. Kortom: de sfeer is 180 graden omgeslagen.

Stel je voor dat hier zoiets zou gebeuren. Iemand zou nu binnenkomen en mij opzij duwen en zelf achter de microfoon plaats nemen. Met vuur schietende ogen zou hij roepen, namens God: ‘Die kerkdiensten van jullie. Ik heb er zo’n hekel aan. Dat geloei van jullie Psalmen en Opwekkingsliederen. Dat getierelier van dat orgel en dat gepingel van die band. Ik stop er m’n oren voor dicht. En dat gepreek van die dominee. Ik kan het niet meer aanhoren. Die collecten van jullie, wat stelt het voor?! Alsjeblieft, stop ermee!’
Hoe zouden we daar op reageren?

Toch zou het wel kunnen, net als bij Amos. Want waarom is hij zo vlijmscherp over die samenkomsten van de Israëlieten? Omdat het allemaal zo vloekt met wat er buiten die tempel gebeurt, door diezelfde mensen die nu zo vroom staan te zingen, die met zo’n ernstig gezicht hun offers brengen. Buiten die tempel is er van al die vroomheid niets meer over. Dan zijn ze keihard, gaan ze bij wijze van spreken over lijken, zetten ze mensen af, bedriegen ze de boel. Alleen maar om er zelf beter van te worden. Dat de armen hierdoor steeds armer worden, interesseert ze niets. Maar het is godgeklaagd, aldus Amos.

Ja, dit kan de Here God niet uitstaan: zo’n kloof tussen in de kerk en daarbuiten. Als je zondag Vroom bent en door de week Dreesman, zeg maar. Als je in de kerk zingt over God die van alle mensen houdt en daarbuiten draai je vervolgens iemand een loer. Als je hier met open handen God prijst en aanbidt, en hierbuiten die handen stijf dicht houdt voor je naaste. Als je het liefst overal lid van bent en op stemt waar een ‘C’ in de naam staat – de C van christelijk – maar hoe je doet en hoe je over anderen praat; daar is weinig christelijks aan! Integendeel.
Daar kan de Here God dus echt niet tegen. Dat maakt Hem niet alleen verdrietig, maar ook boos, heel boos. Zie Amos en zie zoveel andere profeten in Oud en Nieuw Testament. Maar gelukkig laten ze ook de andere kant zien. Hoe het wél moet. Zo ook Amos: ‘laat liever het recht stromen als water, en de gerechtigheid als een altijd voortvloeiende  beek.’ Mooi gezegd: ‘laat het recht stromen als water.’ Ja, dat is dus wel iets anders dan een bubbelbadgeloof. Ken je dat? Dan moet geloven vooral fijn zijn: fijne gevoelens schenken, van warmte en geborgenheid, van lekker uit je dak gaan bij een praisedienst. Natuurlijk niet te moeilijk doen over dingen die niet goed zitten, over verdriet of pijn, over zonde en schuld en zo. En het moet je ook niet veel kosten. Nee joh, God houdt toch van je en alles komt toch goed… Dat is bubbelbadgeloof. Maar zo stroomt er natuurlijk niet veel. Zo ben je vooral naar binnen gericht: naar je eigen gevoel, je eigen groep. Maar het gaat God om meer, om anderen, om hen die het niet zo fijn en knus hebben. Het gaat God er om dat er naar hen gerechtigheid stroomt. Dat verwacht hij van ons. Dat heeft Hij het liefst. Nee, Hij vindt het niet zo heel belangrijk of je Genesis 1 over de schepping heel letterlijk neemt of niet. Hij vindt het ook niet zo heel belangrijk dat je veel over al die eindtijdprofetieën nadenkt en er bij wijze van spreken een spoorboekje van kunt maken.
‘Maar God wil toch dat je gelooft?’ Zeker, maar wat is geloof? Dat je weet hoe het zit? Maar dat weet de duivel ook… Geloven is Jezus volgen. Geloven moet ook handen en voeten krijgen. En dat vat Amos samen in één woord: gerechtigheid. In feite hetzelfde als Jezus later zou zeggen: ‘Zoek eerst Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid!’

Oké, maar wat is gerechtigheid dan eigenlijk? Je zou kunnen zeggen: gerechtigheid is als God en mensen tot hun recht komen. Bij God is dat als Zijn wil gedaan wordt. Bij mensen is dat als ze tot hun doel komen, als ze echt mens kunnen zijn. Maar is het dan gerechtigheid:

• als het geld dat wij per jaar uitgeven aan ijsjes genoeg is om alle arme mensen drinkwater te geven?
• als meer dan 1,2 miljard mensen minder dan $1 per dag verdienen
• als er jaarlijks op deze aarde een stuk oerwoud verdwijnt ter grootte van Portugal
• als er 100 miljoen daklozen in de wereld zijn en 3 miljoen in ons eigen Europa
• als één miljoen mensen in Nederland zeggen dat ze geen vrienden hebben

Noem je dat recht? Nee, dat is onrecht. Zo krom als een banaan.

Over een kromme banaan gesproken.
En dat bedoel ik niet alleen letterlijk. Waarom is deze banaan ook figuurlijk hartstikke krom? Dat zal ik uitleggen. Net als de meesten wil ik daar zo weinig mogelijk voor betalen. En de supermarkt waar ik mijn bananen koop, wil natuurlijk groter zijn dan de concurrent, dus heeft onder andere ook goedkope bananen. En de bananengroothandel, waar de supermarkt de bananen weer vandaan haalt, wil zo veel mogelijk winst maken, dus betaalt zo min mogelijk aan de bananenboer. En de bananenboer heeft dus amper geld om loon te betalen, dus laat kinderen werken op zijn boerderij. Ook geld om aan de natuur te denken heeft hij niet, dus spuit hij alles dood. Dat is het goedkoopst. Maar aan het begin sta ik, als bezorgde Nederlander die op z’n centjes let en aan het eind zit onrecht. Daarom zijn bananen krom.

‘Maar dat kan ik toch allemaal niet veranderen, al dat onrecht, al die immense problemen.’ Nee, dat vraagt God ook niet. Maar wat Hij wel vraagt, is om in je eigen omgeving dat recht te laten stromen. Hoe dan?
Nou, over bananen gesproken: je zou fair trade bananen kunnen kopen, en nog al die andere producten waar wel een eerlijke prijs voor betaald is, zodat die boeren wel beter betaald krijgen en zo ook beter kunnen omgaan met hun personeel én de schepping. Eerder hadden we het een keer op catechisatie over kleding. Hoeveel onrecht er niet is in de kledingindustrie. Achter dat goedkope shirtje, maar trouwens ook achter veel merkkleding zitten enorme slechte omstandigheden in die fabrieken elders op deze wereld, in India bijvoorbeeld. Kinderarbeid. Ontzettend veel vervuiling. Er is ook kleding waar dat allemaal niet gebeurt. Kies ik daarvoor? Zo kun je ook het recht laten stromen. Heel concreet. Heel praktisch.
Ik kan ook kritischer kijken naar wat ik allemaal koop: heb ik dat nou echt allemaal nodig? Maar wat geef ik dan eigenlijk? Ligt die verhouding heel scheef? En hoe kan dat rechter worden?Een paar jaar geleden had je hier in Gouda nog de actie ‘Nacht zonder dak’: een nacht slapen in een hut die van dozen is gebouwd. Om je zo bewust te maken van wat vele mensen op deze wereld meemaken en met het geld dat je daarbij ophaalt zulke mensen, vooral kinderen en jongeren, helpen. Zo laat je ook het recht stromen…
Op internet kwam ik in dit verband iets moois tegen: een ‘Duurzame Bucketlist’ (https://www.michanederland.nl/wp-content/uploads/2016/06/Duurzame-bucketlist.pdf) met 101 mogelijkheden om aan de slag te gaan en duurzame stappen te zetten. Dit zijn een paar van die stappen: ‘Eet voortaan groente en fruit uit het seizoen’. ‘Koop min. 3 productsoorten biologisch.’ ‘Neem altijd een eigen tas mee met boodschappen doen.’ ‘Ga dichtbij op vakantie zonder gebruik van het vliegtuig.’ Enzovoort, enzovoort. Ook zo kun je het recht laten stromen, dat wat recht doet aan Gods schepping en Gods bedoeling daarmee.

Gerechtigheid doen is God en je je medemens tot z’n recht laten komen. Misschien kun je het nog anders zeggen: dat is God dienen en ook echt een medemens zijn. Ja, juist ook door die medemens te zijn, dien je God. Dat is de real religion, échte godsdienst. Dat is niet een zondagschristen zijn, of een superpraiser, of iemand die op ieder moeilijk probleem direct een Bijbeltekst weet op te lepelen. Nee, het is, zegt Jakobus – een beetje de Amos van het Nieuwe Testament zeg maar – eigenlijk heel simpel: ‘weduwen en wezen bijstaan in hun nood.’ En weduwen en wezen staan hier voor ieder mens, die het moeilijk heeft. Dus inderdaad die man of vrouw die iemand kwijt is geraakt, aan de dood, of aan juist aan het leven. Het is die jongen of dat meisje die net als die miljoen andere Nederlanders geen vrienden hebben. Het is die klasgenoot die niet alles heeft wat zijn hartje begeert. Het is die medemens die zit in de hoek waar de klappen vallen. Sta je hen bij? Zie je ze? Met je hart? En wil je er voor ze zijn? Heel praktisch? Als je dat doet, dien je God. Dat is de Real Religion. Dit vraagt bekering, tegendraads durven zijn, radicaal en rechtvaardig.
Weet je, Amos’ en Jakobus’ zegen heb je daarbij. Sterker nog: Gods zegen! Want daar geniet Hij wél van! Amen

zingen   Maranatha

filmpje  Elbert Smelt van de band Trinity over recht en onrecht

dankgebed en voorbede

collecte

zingen  What a beautiful name

zegen

uitgaanslied   Your glory