welkom en mededelingen 

stil gebed 

votum en groet

openingstekst        ‘Als iemand in Mij blijft en Ik in hem, zal hij veel vrucht dragen. Maar zonder Mij kun je niets doen.’ (Johannes 15:5)

lied     Hemelhoog 2 Welzalig de man die niet wandelt

lezing gebod   vanuit Matteüs 7:12-21

gebed

kindermoment

Kijk, wat ik hier heb…
Dat ging gisteren trouwens nog bijna mis hiermee. Ik had het bijna gepikt uit de winkel. Het ging zo. Ik zag het liggen in de supermarkt. Best wel groot. Een kleinere doos hadden ze niet. Nou ja, dan zien ze het in ieder geval ook goed achterin in de kerk en via het scherm thuis…
Maar toen ik bij de auto kwam zag ik het naast een paar kratten in mijn winkelwagentje liggen. Ik had het helemaal niet op de band gelegd. Dat was ik vergeten. Ik had er dus niet voor betaald, dus eigenlijk gepikt, niet expres natuurlijk, maar toch…
Wat zou jij doen?
Ik ging terug naar de kassa en betaalde ervoor. ‘Merci!’ zei de vrouw achter de kassa. Ja, wat betekent ‘Merci’ eigenlijk? ‘Dank je wel!’ Daarom geven mensen ook vaak zo’n doos met Merci Chocolaatjes als ze iemand willen bedanken.

Merci is eigenlijk Frans. Het lijkt trouwens heel sterk op het Engelse woord voor ‘mercy’ en dat betekent ‘genade’.
Weet je wat danken eigenlijk is? God bedanken voor alles wat Hij aan ons geeft. Wat Hij ons uit genade geeft. Voor niets. A.s. woensdag is het weer Dankdag en dan staan we daar extra bij stil. Maar eigenlijk kan het elke dag ‘Dankdag’ zijn, want waar kunnen wij God voor danken?

Dat wilde ik vertellen. Aan de hand van zo’n doos ‘Merci’. Lekker hoor. Maar vergeet vooral niet om vaak ‘Merci’ tegen de Here God te zeggen. ‘Dank U, Heer voor alles wat U mij geeft. Uit genade.’
We luisteren nu naar een lied waarin God gedankt wordt. En zing het in je hart maar mee. Daarna mogen jullie naar de kindernevendienst.

lied     Evangelische Liedbundel 168:1,2,4,7  Dank U voor deze nieuwe morgen

schriftlezing            Galaten 5:13-26

tekstlezing   ‘Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.’ (Galaten 5:22, 23a)

verkondiging          Thema: Multivrucht

Gemeente van Jezus Christus,

‘Wat gaan we nu beleven? Is onze dominee niet meer tevreden met z’n glaasje water??’
Zoals vroeger die ene dominee, die in plaats van water liever appelsap wilde. De koster – gedienstige geest als hij was – deed dat voortaan in het bekende glaasje, tot er geluiden uit de gemeente kwamen dat die dominee aan de sherry was! Dan roept deze kleur minder vragen op!

Maar daar gaat het vanmorgen niet om. Ik ben uiterst tevreden met het glaasje water. Het gaat mij om het idee van dit pak vruchtensap. Het heet namelijk MultiVit. ‘Multivruchten’ staat er ook op. Er zijn de volgende vruchten in verwerkt: appel, witte druif, rozenbottel, sinaasappel, passievrucht, guave en citroen. Het zit er allemaal in, althans: volgens het etiket. En toch is het één sap, één drank, één multivrucht eigenlijk, met één smaak.

Vanmorgen gaat het over een andere multivrucht. Negenvoudig is deze. ‘De vrucht van de Geest is (tellen) liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.’
Let op: er staat dus niet de vruchten van de Geest zijn…. Zo wordt het wel vaak gezegd: de vruchten van de Geest, tot zelfs in ons Liedboek toe. Maar er staat geen meervoud; er staat een enkelvoud: de vrucht van de Geest is.
Het is één vrucht, met negen facetten, maar samen vormen die die ene vrucht, die multivrucht van de Geest, met die ene smaak (om in het beeld te blijven). En wat is die smaak? Waar smaakt die vrucht van de Geest naar? Naar de liefde! Niet voor niets wordt dat als eerste genoemd van die vrucht van de Geest: liefde.

De liefde is dus een vrucht van de Geest, anders gezegd: resultaat dus van Hem, van God. God die liefde is. Het staat sinds kort als een prachtige graffiti op de muur van het Jeugdhonk: ‘God is liefde.’ God ís liefde, 100 % liefde. Maar die liefde houdt God, met eerbied gezegd, niet voor zichzelf, maar deelt Hij uit, stort Hij uit door de Heilige Geest in onze harten, met het doel dat wij zelf ook gaan liefhebben, Hem en de naaste als onszelf. Dat is het allerbelangrijkste. De ‘meeste van deze is de liefde’, schrijft Paulus elders. En daarom staat het ook voorop bij die vrucht van de Geest. M.a.w. de kleur daarvan; z’n smaak is de liefde. Daaraan kun je proeven, kun je zien, of iemand door de Heilige Geest vervuld is, een kind van God, een navolger van Christus. Als er de liefde is.

En vervolgens zit daar dan ook nog veel meer aan vast. Deze liefde brengt ook vreugde en vrede met zich mee. Want dat zijn de volgende facetten van die (multi)vrucht van de Geest. Nogmaals: let op de volgorde. Er zijn namelijk genoeg mensen die op zoek gaan naar blijdschap en naar vrede. Naar de vreugde, de lol, de kick. En ze zoeken die overal. Net als de vrede, diepe innerlijke vrede. Vrede met de omstandigheden, vrede met zichzelf, vrede met de ander. Zodat die diepe onvrede, dat knagende gevoel van onvervuldheid en onzekerheid maar verdwijnt. Maar zolang je bij die zoektocht voorbijgaat aan de liefde, de liefde van God en tot de ander, de liefde die zichzelf wegcijfert, die er onvoorwaardelijk en belangeloos voor de ander wil zijn; als je dat overslaat dan zul je die vreugde en vrede niet vinden. Nee, juist als we liefhebben, als we – zoals ik ergens las – ‘onszelf vergeten in zelfopofferende, liefdevolle dienst aan de ander, zullen vreugde en vrede ons vanzelf ten deel vallen, als zegeningen waar we eigenlijk niet bewust naar uitkijken.’ Dan ontvang je vreugde. Vreugde in de Heer. Dan krijg je vrede, vrede met God, met de ander, en met jezelf. Probeer het maar, zou ik zeggen. Heel concreet doen wat dat liedje zegt: Ik heb je lief met de liefde van de Heer. Vreugde en vrede zullen je gegeven worden in het spoor van de liefde, want zo zit die vrucht van de Geest in elkaar.

Er zit nog meer aan de liefde vast. De multivrucht van de Geest bestaat uit meer: geduld, vriendelijkheid, goedheid. Je zou kunnen zeggen: dit is de liefde in actie, op een drievoudige manier. Allereerst geduld. En dan gaat het niet zozeer om geduld met de omstandigheden, maar met mensen. Ja juist die mensen die zo veeleisend zijn en eigenlijk zo irritant, misschien wel het bloed onder je nagels vandaan halen. Lankmoedig met ze zijn, een lange adem hebben, geduldig zijn, omdat je weet van die hele lange adem van de Geest en dat oneindige geduld van God met ons…Liefde in actie, dat blijkt ook helemaal in vriendelijkheid en goedheid. Geduld is die liefde in actie, op een negatieve manier geduid: dulden en verdragen. Maar er komt ook positieve actie bij: vriendelijk zijn en blijven, de ander het goede toewensen en ook heel concreet goed doen.
Iemand wees er op dat er in deze drie facetten van de vrucht eigenlijk progressie zit: ‘Geduld verdraagt de kwaadwilligheid van anderen en weigert wraak te nemen. Vriendelijkheid verandert dat in een gunstige gezindheid, waardoor we mensen geen kwaad toewensen, maar het goede voor hen zoeken. En goedheid zet die wens om in daden, waarbij we mensen daadwerkelijk gaan dienen.’
Ja, en op dat laatste komt het natuurlijk wel aan. Het is van weinig waarde als we plechtig verklaren de mensen lief te hebben en verder alles maar laten zoals het is. Het gaat erom dat we die liefde in hele concrete situaties aan concrete mensen tonen en in praktijk brengen. En ik weet zeker: nu en straks, morgen en de rest van de week, komen er van die concrete situaties en die concrete mensen. En dan komt het er op aan: komt die liefde bij ons in actie in een stuk geduld, vriendelijkheid, goedheid?

Het laatste drietal: geloof (je mag ook vertalen: geloofwaardigheid, betrouwbaarheid, trouw), zachtmoedigheid en zelfbeheersing, zijn eigenlijk drie verschillende aspecten van zelfbeheersing. ‘Trouw’ wil zeggen: betrouwbaar zijn en ook trouw ten aanzien van wat je beloofd hebt en je taken zijn. Zachtmoedigheid is geen zachtgekookt eitje zijn, een meegaande, futloze toegeeflijkheid hebben, maar zachtaardig zijn, nederig en rekening houden met de ander. Ja, dat betekent je eigen kracht en drift beheersen. En zelfbeheersing is je zelf oftewel je ik beheersen, je instincten, je humeur en je tong niet te vergeten: alles wat je zegt.
Heel mooi dat die vrucht van de Geest, die multivrucht, daarmee afsluit. Die vrucht die zo smaakt en kleurt naar de liefde. Liefde is zelfopoffering. Denk maar aan hoe Paulus in 1 Korinthe 13 die liefde omschrijft: ‘De liefde is niet afgunstig, ze praalt niet, ze is niet opgeblazen, zij kwetst niemands gevoel, zij zoekt zichzelf niet.’ De liefde is zelfopoffering, maar dat kan niet zonder zelfbeheersing. Want hoe zul je je zelf opofferen, als dat zelf niet beheerst wordt? Prachtig hoe die vrucht in elkaar zit, dat die begint met zelfopoffering en eindigt met zelfbeheersing.

Ja, en samen met die zeven andere facetten maakt dat dus negen. Negenvoudig die multivrucht van de Geest. Mag ik u nu eens vragen: hoeveel van deze vrucht van de Geest hebt u? En jij? Een spannende vraag. Een ontdekkende vraag. We zouden onze tekst, die lijst met al die eigenschappen er vervolgens bij kunnen pakken om te kijken of er tussen zitten die we denken te bezitten Geduld. Hè, hè. Gelukkig. Want ik ben best geduldig als ik het zeggen mag. Of:…vreugde… Oef. Gelukkig. Want ik ben best vrolijk, denk ik…
Maar wacht even. Terug naar het begin. Het was een enkelvoud, weet u nog. Het is één vrucht. Die is in z’n geheel gegeven en niet in stukjes. Dus iemand die bijvoorbeeld zelfbeheersing mist, mist de hele vrucht van de Geest, ook al kent hij nog zoveel vreugde. En iemand die de zachtmoedigheid mist, mist de vrucht van de Geest, hoeveel zelfbeheersing zij ook mag hebben.
Die vrucht van de Geest is namelijk wel iets anders dan karakter of aanleg. De één is bijvoorbeeld van nature best geduldig. En de ander heeft een vrolijk karakter. Maar dat is nog niet de vrucht van de Geest, want die bestaat uit al die verschillende facetten bij elkaar, die onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn, met die smaak van de liefde.
Dat is ook een verschil tussen de vrucht en de gaven (meervoud!) van de Geest. Niet iedere gelovige heeft dezelfde gaven: de één heeft de gave van het leidinggeven, de ander die van onderricht en weer een ander heeft de gave om het vooral met z’n handen te laten zien. Heel verschillend. Maar iedere gelovige hoort wel de vrucht, de hele vrucht van de Geest te hebben.
Daarom is een betere manier om de mate van de vrucht van de Geest in ons leven vast te stellen door die eigenschap in onze tekst op te zoeken die het minst opvalt in ons karakter, in plaats van diegene die we uit onszelf al redelijk hebben. Nee juist die het minst opvalt. Als we bijvoorbeeld juist helemaal niet zo geduldig zijn, of moeite hebben met zelfbeheersing, dat we dan eens heel eerlijk kijken hoe het staat met geduld met die mensen die het ons moeilijk maken, of hoe we ons eigen ik kunnen beteugelen, onze driften en instincten kunnen beheersen.
Daarom nu opnieuw de vraag: Hoeveel van deze vrucht bezit u? en jij? en ik? Dat is een belangrijke vraag. Want Jezus zei het al: ‘Aan de vruchten kent men de boom.’ Aan die negenvoudige vrucht is te merken, te herkennen of we door de Heilige Geest vervuld zijn, of we geënt zijn in Christus. Dus als die vrucht er niet is. Als er gebrek is aan liefde, aan vreugde, aan vrede, aan geduld, aan vriendelijkheid, aan goedheid, aan trouw, aan zachtmoedigheid, aan zelfbeheersing, dan zegt dat veel over onze relatie met God, over hoeveel de Heilige Geest in ons leven de ruimte krijgt.
Nogmaals: laten we ons daarom die vraag maar eens eerlijk stellen, onszelf spiegelen aan die vrucht. Hoeveel daarvan is er in ons leven merkbaar? En als hij misschien klein is, of nog groen en niet gerijpt, of misschien zelfs amper te bespeuren; hoe komt dat? Waar ligt dat aan? En hoe wordt dat anders?

Het kan wel anders. Want als je nu die multivrucht van de Geest eens goed bekijkt, al die facetten op je in laat werken, bij wijze van spreken al die woorden neerzet op een groot vel, dan verschijnt daar het portret van iemand… Het portret van Jezus. In Hem is die vrucht van de Geest helemaal volgroeid, gerijpt. Hij is zo liefdevol. Hij kent de vreugde van Zijn Vader als geen ander. Hij is de Vredestichter bij uitstek. Hij is zo zachtmoedig, zo goed, zo vriendelijk, enzovoort.
Dus die vrucht van de Geest hebben is eigenlijk niet anders dat wij deze trekken van Jezus gaan vertonen. Als wij Gods kinderen zijn, door Hem, zullen we ook op de Vader, op onze grote Broeder, de Here Jezus Christus gaan lijken. Paulus zegt elders dat wij bestemd zijn om gelijkvormig te worden aan het beeld van Gods Zoon. Dat wil de Heilige Geest in ons leven bewerken. Daar doet Hij alles voor, dat wij die trekken van Jezus gaan vertonen, steeds meer. En daarom verbindt Hij ons aan Hem, laat Hij ons wortelen in wat de Jezus voor ons heeft gedaan, al zijn verdiensten: zijn genade, zijn redding, zijn vernieuwing.
Zo lang we ons maar laten wortelen, ons laten vullen door de Geest van Christus, dan zal die vrucht er komen. Nee, die hoeven we niet zelf te maken. Dat lukt een mens gewoon al niet om een vrucht te maken, zoals een appel, een peer, een mango. Nee, die groeit. Tenminste, ik heb nog nooit pats/boem een vrucht aan een boom of struik zien flitsen. Dat is een heel proces van groeien en rijpen. Je kunt hooguit wat randvoorwaarden scheppen. Maar de komst van de vrucht organiseer je niet, creëer je niet. Die ontvang je.
En zo is het met de vrucht van de Geest ook. De randvoorwaarden, daar zijn we verantwoordelijk voor. Dat wil zeggen: dichtbij Jezus Christus blijven, openstaan voor de Heilige Geest; daar zijn waar Hij werkt: in de kerk, bij de kerkdienst, de ontmoeting met andere gelovigen; zijn middelen gebruiken: de Bijbel en het gebed; gehoorzaam zijn aan wat Hij vraagt: die liefde concreet in praktijk brengen. Dan kan die vrucht gaan groeien, gaan rijpen. Nogmaals: dat is een heel proces. Een proces van vallen en opstaan, van leren en afleren, een hele strijd ook. Want er is ook genoeg dat het groeien en het rijpen van de vrucht in de weg staat. Daar gaat het ook over in Galaten 5, over de strijd tussen vlees en Geest, tussen onze oude mens, zoals dat elders heet, en de nieuwe mens die op Jezus lijkt. Maar, en dat is de belofte: verbonden aan de Here Jezus – door de Heilige Geest – zullen die levenssappen van Hem naar ons toestromen. Vandaag. Morgen. Telkens weer. Sappen genoeg om de vrucht te laten groeien.

Daar zie ik naar uit en ik hoop dat die vrucht, die multivrucht van de Geest, ook in ons midden welig mag groeien en rijpen. En dat anderen dat zullen merken en zullen proeven. Die vrucht van de Geest met die diepe smaak van de liefde. Weet u hoe die smaakt? Zalig! Amen.

meditatief orgelspel over Gezang 252 Wat zijn de goede vruchten 

collectemoment

lied  Hemelhoog 555 Dank U, Vader van de lichten

Leendert Sneep vertelt over de autidienst Kameleon

dankgebed en voorbede            

slotlied            Psalm 92:7,8

zegen