welkom

stil gebed 

votum en groet

openingstekst        ‘Alle eer aan God, de Vader van onze Heer Jezus Christus! Hij heeft ons vanuit de hemel gezegend. Want Hij heeft ons de Heilige Geest gegeven, opdat we bij Christus horen.’ (Efeze 1:3)

zingen           Opwekking 701 Gebed om zegen

geloofsbelijdenis    met vraag en antwoord 59-61 uit De Gewone Catechismus

gebed

jongerenmoment     filmpje over de lockdown tijdens de coronacrisis bij een aantal jongeren uit de gemeente

schriftlezing            Johannes 20:19-23 (uit de Bijbel in Gewone Taal) door Veronique de Wit

preek                Thema: Lockdown
Als voorbereiding op deze Jongerendienst hadden we afgelopen week een vergadering met een stel jongeren uit onze kerk, de twee jeugdouderlingen en mijn persoon. Iedereen zat thuis, als intelligente lockdowners zeg maar. Maar via videobellen konden we elkaar toch zien en horen.
Ik weet niet hoe dat met jou is, maar ik zit dan ook altijd naar andere dingen te kijken: een tas ergens op een kast, een schilderij aan de muur en ik zag opeens ook bij iemand een klein nichtje in beeld verschijnen, die wel raar stond te kijken toen de dominee ineens op het scherm naar haar begon te zwaaien.

Ja, die lockdown heeft ook zo z’n charmante kanten. Het maakt ook veel creativiteit los. Wat dacht je van al dat thuisonderwijs? Mijn vrouw is lerares Nederlands. Ik heb diep respect voor hoe zij en haar collega’s het contact met de leerlingen onderhouden en ze van lesstof voorzien. Als vader van een al vijf weken thuiszittende leerling voel ik me zelf intussen ook regelmatig een echte ‘Mees Kees’…
En dan te bedenken dat er landen zijn waar de lockdown nog een stuk verder gaat, waar mensen alleen voor het meest noodzakelijke de deur uit mogen. Ook daar zag je zoveel creativiteit. Mensen die complete zangsessies met elkaar deden, ieder vanaf zijn of haar eigen balkon.
Ja, je ziet mooie initiatieven. Een koffiefirma die voor iedere bestelde doos koffie ergens anders in een tehuis een bos bloemen bezorgt. Of de Vluchtelingenmaaltijd hier die gisteren niet doorging, maar iedere uitgenodigde vluchteling kreeg een cake thuisbezorgd. Prachtig!

Maar er zit ook een andere kant aan die lockdown. Een moeilijke en trieste kant. Dat kinderen en kleinkinderen niet bij hun vader of moeder, hun opa of oma, op bezoek kunnen, omdat die te kwetsbaar zijn. Of ouders die niet naar hun kind kunnen die in een instelling voor verstandelijk beperkten woont. Hartverscheurend.
Of kinderen voor wie het thuis al onveilig was, en nu de hele tijd thuis moeten zijn. Verschrikkelijk.
Of mensen die hun baan dreigen te verliezen, of bij wie dat al gebeurd is. Bedrijven die failliet dreigen te gaan. Nee, dat is allemaal niet fijn. Zacht gezegd.  Het maakt mensen bang en bezorgd.

De discipelen zitten ook in lockdown, letterlijk zelfs: ‘ze hadden de deur op slot gedaan. Maar niet vanwege een virus. Nee, het betreft een vrijwillige lockdown zou je kunnen zeggen. Maar zeker niet van harte. Want ze hebben de deur op slot gedaan uit angst voor de Joodse leiders. Die hadden er namelijk geen geheim van gemaakt dat ze niet alleen Jezus, maar ook zijn leerlingen niet mochten. En tja, ze hadden gezien wat die lui met hun Heer hadden gedaan. Het zou zomaar kunnen dat zij de volgenden zouden zijn. Dus, de boel op slot! Lockdown!
Ja, Pasen dringt maar langzaam door tot de discipelen. Ik bedoel: twee van hen hadden toch gezien dat het graf leeg was en dat die doeken van Jezus wel heel netjes in het graf lagen. Als een soort nagelaten cocon… Maria Magdalena had zelfs bericht dat zij de opgestane Heer gezien had. Maar daar is hier allemaal maar bar weinig van te merken. Het is nog steeds een angstig groepje mensen, dat zichzelf opgesloten heeft in een lockdown.

Ja, angst sluit af. Angst beklemt. Van angst ga je op slot, dan kan er niets of niemand meer bij je binnenkomen…
Herkenbaar toch? Niet alleen in deze tijd, – als je bang kunt zijn om besmet te raken met het virus of anderen te besmetten; als je bang bent of je je baan zult behouden, hoe het gaat met het werk van je vader of moeder – maar angst kan ons altijd te pakken krijgen, ons naar de keel grijpen.
Toen ik jong was, klonk vaak dit liedje op de radio: Ben jij ook zo bang? Waarom was dit zo’n hit? Niet alleen omdat het zo’n aanstekelijke melodie had en een refrein dat niet meer uit je hoofd ging. Ook omdat zovelen dit herkenden: ‘Ben jij ook zo bang?’ Ja, je kunt bang zijn om er niet bij te horen, om alleen te staan. Je kunt bang zijn voor de toekomst, voor wat je boven je hoofd hangt. Je kunt bang zijn voor andere mensen. Bang om te falen. Bang voor de dood. Bang voor God misschien wel… Al die angsten beklemmen je, sluiten je af. Lockdown.

Dan is Jezus er opeens. Niet door een geforceerde deur. Nee, opeens staat Hij tussen de leerlingen in. Midden tussen de bange, in zichzelf opgesloten discipelen. Hoe doet Hij dat?! Dat staat er niet. Het is een mysterie. Het gaat dan ook om de Opgestane, om de levende Heer! Die zich blijkbaar niet laat tegenhouden door welke lockdown dan ook.
Jezus groet zijn leerlingen: ‘Vrede.’ In het Hebreeuws is dat ‘shalom.’  Eigenlijk een hele gewone groet in die tijd, en trouwens nog steeds als je in Israël bent. Zoals wij hier ‘hallo’ of ‘dag’ zeggen, zeggen ze daar ‘shalom.’
Maar toch klinkt het nú uit Jezus’ mond anders. Jezus wenst ze vrede toe. En vrede, ‘shalom’ is in de Bijbel misschien nog het best weer te geven met ‘welzijn’ of ‘leven in goede verhoudingen’. In een goede verhouding met God, de ander en jezelf. En die vrede heeft Jezus te geven. Doordat Hij gestorven is aan het kruis én is opgestaan is de verhouding met God weer goed, maar wil Hij ook dat de verhoudingen met elkaar goed zijn en met jezelf niet te vergeten.
Ik zei: die vrede heeft Jezus te geef. In de Bijbel in Gewone Taal staat: ‘Jezus zei: ‘Ik wens jullie vrede’.’ Maar letterlijk zegt Jezus: ‘Vrede voor jullie.’ Dus eigenlijk veel krachtiger. Jezus heeft die vrede en deelt deze uit: ‘Hier, voor jullie: vrede!’
Als de discipelen dat horen – en ook zien dat het Jezus echt is: aan z’n littekens in zijn handen en in zijn zij, herkenningstekens, maar ook overwinningstekens, want de dood heeft Hem niet kunnen houden – als de leerlingen dat zien en die vrede horen én ontvangen, dan verdwijnt hun angst, en maakt plaats voor diepe blijdschap. Ze kunnen hun geluk niet op!
Die vrede die Jezus geeft, is dus de sleutel die de lockdown opent.

Ik had dat afgelopen week nog. Ik zat eerlijk gezegd een beetje te somberen. Ik had op journaal premier Rutte horen zeggen dat het nog zeer onzeker is hoe lang dit allemaal gaat duren, en het echt maar de vraag is of de maatregelen spoedig versoepeld zullen worden. Ik dacht: wat betekent dit voor mensen in onze kerk, en daarbuiten? De angst kreeg mij ook in de greep, m’n hart raakte langzamerhand steeds meer op slot.
Maar toen zag ik opeens een aflevering van Floortje Dessing. Nee, ze was dit keer niet in één of ander mijlenver oord. Dat gaat immers ook niet in deze tijd. Ze was ergens in de Betuwe, in een grote tuin. Wie woont daar in een schuurtje? Jozef van den Berg.
Jozef van den Berg – geen familie trouwens – was vroeger poppenspeler en acteur. Een hele goeie. Ik heb hem zelfs nog zien spelen in de oude Schouwburg hier in Gouda. Eén van de allermooiste voorstellingen die ik ooit gezien heb. Zonder overdrijven. Maar niet lang daarna gebeurde er iets. Jozef zat ergens in een kleedkamer van een theater en hoorde toen de stem van God, die Hem riep. Subiet stopte hij met optreden, met heel zijn gewone leven eigenlijk. Eerst ging hij in een fietsenhok wonen, en later in dat hutje. Hij werd een soort kluizenaar, maar geen lockdown-type zeg maar. Nee, je kunt hem altijd bezoeken – nu natuurlijk op anderhalve meter afstand – en dan kun je met hem praten. Vele honderden mensen doen dat ook per jaar. Jozef luistert naar hun verhalen en geeft wijze raad. Hij is namelijk een soort monnik geworden, die dichtbij God leeft. Achter z’n houten huisje heeft hij een klein kapelletje gebouwd. Daar mediteert hij, bidt hij, leest hij, leeft hij met God.
Floortje vroeg hem ook hoe hij deze coronatijd nou beleefde. Hij zei: ‘Eigenlijk zaten we met elkaar in een hele lange trein. Voorop reed een locomotief, en daarachter hingen 193 wagons, oftewel de landen die het nu treft. Want toen kwam de locomotief hijgend en piepend tot stilstand. En nu zijn we allemaal stilgezet. En kunnen we allemaal nadenken over wat echt belangrijk is.’
Het raakte me diep. Ook toen Jozef z’n kapelletje binnenging. En wat zat daar op het altaartje? Een witte duif. Die komt vaak bij Jozef. Eigenlijk is-ie helemaal tam geworden. Een witte duif, symbool van de vrede!
Ja, dat is toch waar het om gaat, dacht ik toen. En m’n somberheid verdween. Vrede, een innerlijke vrede, van God zelf. Vrede met Hem, met mezelf, met de situatie. Zoals die Jozef van den Berg dat vertelde en voorleeft. Maar zoals een paar jongeren in het filmpje zei: ‘Juist in die lockdown denk ik toch meer na, over mezelf, over God.’  ‘En nu ervaar ik God eigenlijk meer.’ En ‘Pasen is het feest van de hoop. Juist nu beseffen we hoe hard we die hoop nodig hebben!’ Ja, misschien moeten we daar wel voor stilgezet worden, ons vaker láten stilzetten…

Als de angst bij de discipelen heeft plaatsgemaakt voor blijdschap en vrede, zet Jezus zeg maar de deuren wijd open: ‘De Vader zelf heeft Mij gestuurd. En nu ben Ik het die jullie stuurt.’ De leerlingen moeten op weg gaan, het blijde nieuws van de Opgestane doorgeven, in woorden en met daden. En die opdracht geldt nog steeds. Ook voor jou en mij.
‘Ja maar die discipelen hadden anders wel een groot voordeel: zij konden Jezus zien, Hem bij wijze van spreken aanraken. Ze hoorden Hem dit zeggen. Dat moeten wij allemaal missen. En dat maakt het toch een stuk lastiger!’
Da’s waar. Maar dan wil ik je nog wijzen op één veelbetekenend detail uit het verhaal. Dat Jezus hen niet alleen de vrede schenkt, – Hij zegt het zelfs twee keer, zo belangrijk is het! – maar ook op hen blaast en dan zegt: ‘Nu hebben jullie de Heilige Geest gekregen.’ Het is alsof Pasen en Pinksteren hier op één dag vallen. Jezus de Opgestane geeft hen de Heilige Geest.
Het is in ieder geval een voorproef van Pinksteren. Toen zaten de discipelen trouwens weer in lockdown, ergens in een zaal in Jeruzalem. Weer vrijwillig. Maar dit keer niet als bange vogeltjes, die niet meer weten waar ze het zoeken moeten. Nee, dan weten ze heel goed waar ze het zoeken moeten. Ze zijn daar namelijk bij elkaar om te bidden. Om te wachten. Om te vérwachten. De komst van de Heilige Geest.
Dan komt de Heilige Geest. Net zo plotseling als Jezus op die paasavond. Het is ook de Geest van Jezus. Hij vervult hen, en dan gaan ze spreken tot de mensen buiten. Dan gaan er deuren open, dan veranderen mensen.
Weet je, die Heilige Geest is uitgestort. Die is er ook nu. Die komt ook in ons midden. Die wil ook jou en mij vervullen. Zodat er deuren open gaan, net als bij die discipelen toen. En wat is de ‘vrucht van de Geest’, anders gezegd: waar zorgt Hij voor in je leven: o.a. vrede en blijdschap.
Nou, daarmee kun je het volhouden. Ook in deze lockdown, ook in deze coronatijd, en daarna. Als je, net als die discipelen om Hem bidt, als je Jezus toelaat in je leven, als je Hem volgt, dan wijkt de angst, dan gaan er deuren open. Dan merken ook anderen om je heen dat.

Vaak sluit ik mijn preek af met een gedicht. Dit keer is dat anders. Het is zeg maar een gedicht met beelden, een prachtig filmpje dat Kees-Jan Mulder, theoloog en filmmaker, maakte over Pasen als ‘Toen er een einde kwam aan de grote Lockdown.’ Want zo is het!

Amen!

meditatief pianospel

collectemoment

zingen    Opwekking 794 No longer slaves

dankgebed en voorbeden

zegen