orgelspel 

welkom en mededelingen door ouderling van dienst 

stil gebed 

votum en groet

aanvangstekst        Jezus heeft gezegd: ‘Wanneer de Pleitbezorger komt die Ik van de Vader naar jullie zal zenden, de Geest van de waarheid die van de Vader komt, zal Die over Mij getuigen.’ (Johannes 15:26)

lied     Evangelische Liedbundel 152 Veni Sancte Spiritus (Taizé)

lezing van de wet des Heren

lied     Hemelhoog 232 Laat het huis gevuld zijn

gebed om de verlichting met de Heilige Geest 

kinderlied     Kinderopwekking 57 Vlammetjes

kindermoment

Het is vandaag feest. Kijk maar hoe de kerk eruit ziet: met die prachtige bloemen, die mooie rode kleuren en die slingers met die duifjes. Daarover later in de dienst meer.
Het is het feest van de Geest. Het is Pinksteren. Als het feest is, trek je ook mooie kleren aan. Zoals dit jongetje:

Hij heeft zelfs een pak aan. Oké, het zit een beetje ruim, maar dat strikje maakt het extra feestelijk. Wat een mannetje hè! Weet je wat hij zegt? ‘If you’re gonna say Pentecost is the church’s birthday, I expect cake!’ Wat voor taal is dat? Engels. Wie kan dat een beetje praten? Wie begrijpt dat? Hij zegt dus: ‘Als je gaat zeggen dat Pinksteren de verjaardag van de kerk is, dan verwacht ik cake of  taart!’ Weet je, dat jongetje heeft eigenlijk gelijk. Pinksteren is de verjaardag van de kerk. Met Pinksteren werd de kerk geboren zou je kunnen zeggen. Toen ontstond de kerk. Met al die mensen die tot geloof kwamen, die bij elkaar gingen komen, die samen kerk waren en bleven. En er zijn er steeds meer bij gekomen. Over heel de wereld. Ook hier in Gouda. Vandaag vieren we de verjaardag van de kerk. Dat is een feest. Het is een feest dat er een kerk is, toch? Stel je voor dat je helemaal in je eentje moest geloven, zonder anderen. Houd je dat vol? Ik denk het niet. Door de Heilige Geest is er een kerk en mag jij er ook bijhoren. En ik. En omdat die verjaardag er is, omdat het een feest is om te geloven en bij de kerk, bij de Here Jezus te horen, trakteer ik vandaag ook. Geen cake, maar wel dit. Allemaal apart verpakt. Dus coronaproof. Je mag er eentje pakken, maar pas straks na de dienst opeten… Een goede kindernevendienst en tot straks.

schriftlezingen Handelingen 2:1-13 en Openbaring 4:1-11

tekstlezing    ‘Voor de troon brandden zeven vurige fakkels; dat zijn de zeven geesten van God.’ (Openbaring 4;5b)

verkondiging          

Gemeente van Jezus Christus,

In mijn kinderjaren was ik altijd onder de indruk van een bepaalde dominee – wie het precies was, weet ik niet meer, maar het was bij hem altijd eigenlijk al direct in het begin van de kerkdienst. Hij sprak namelijk een bijzondere groet uit, een andere dan we gewend waren. Dezelfde groet als ook vanmorgen hier klonk:

‘Genade zij u en vrede van Hem, die is en die was en die komen zal, en van de zeven geesten die voor zijn troon zijn, en van Jezus Christus, die de getrouwe Getuige is, de Eerstgeborene uit de doden, en de Overste van de koningen der aarde. Amen’

Vooral die ‘zeven geesten’ intrigeerden mij als kind. Het klonk zo geheimzinnig, zo mysterieus. Wie of wat zijn die zeven geesten? Engelen? Heiligen in de hemel? Of wat anders? En waarom zeven?
Later ontdekte ik dat deze groet letterlijk zo in de Bijbel staat. In het boek Openbaring, om precies te zijn. En dat het – inderdaad in geheimvolle taal – de trinitarische groet uitdrukt. Anders gezegd: de Drie-enige zelf laat zich groeten. ‘Hem, die is en die was en die komen zal’ is God, de Vader. Jezus Christus wordt expliciet genoemd, en daar tussenin staan dus die zeven geesten. Dat moet dan wel een omschrijving voor de Heilige Geest zijn.
En ook in het tekstgedeelte van vanmorgen gaat het om God de Vader, die op de troon zit. In het volgende hoofdstuk komt daar het Lam bij, oftewel de Here Jezus. En van God wordt in onze tekst gezegd dat er zeven vurige fakkels voor de troon branden, dat zijn de zeven geesten van God. De Heilige Geest is immers de Geest die van de Vader uitgaat, én van de Zoon, belijdt de kerk al eeuwenlang. En dat lezen we in het volgende hoofdstuk als er over het Lam gezegd wordt dat Hij zeven ogen heeft, dat zijn de zeven geesten van God, die over de hele wereld zijn uitgestuurd. Inderdaad: Jezus ging naar de hemel om vandaaruit zijn Geest te zenden, uit te storten. En dat vieren we vandaag op het Pinksterfeest!
Kortom: die zeven geesten zijn een omschrijving voor de Heilige Geest, de Geest van God, de Geest die ook op Christus was en die door Hem naar deze wereld is gezonden.

Maar waarom dan als ‘zeven geesten (meervoud!)’ genoemd?? Daarover straks. Laten we eerst ons op dat indrukwekkende troontafereel concentreren dat Johannes mag zien. Je zou het een blik achter de schermen mogen noemen. Een blik achter de schermen van het wereldgebeuren. Johannes mag in een visioen een indruk krijgen van de hemel, waar God troont. Het is een indrukwekkend visioen. De beelden rollen als het ware over elkaar heen. Maar tegelijk is het ook op een bepaalde manier overzichtelijk: op de troon zit God. Om Hem heen de mensheid, vertegenwoordigd door de 24 oudsten. De wereld zelf wordt vertegenwoordigd door wezens in de gedaante van vier enorme dieren. Er gaat rust van uit. Terwijl het leven van Johannes zelf op z’n kop staat. Hij is verbannen naar het eilandje Patmos. Als voorganger wreed losgerukt van zijn gemeenteleden, die aan de overkant, op het vasteland van klein-Azië verkeren. En zij hebben het ook zwaar. Ze worden getreiterd, gekleineerd, vervolgd zelfs vanwege hun geloof. En Johannes kan niets doen! Verschrikkelijk. Maar dan krijgt Johannes dus deze blik achter de schermen, dat maar één ding wil zeggen: er wordt geregeerd, door Hem die op de troon zit. We zijn blijkbaar niet aan onszelf overgelaten. Hoe troostvol, hoe bemoedigend!

Ja, wij mogen vanmorgen met Johannes meekijken. Ook ons leven kan op z’n kop komen te staan. Door wat ons overkomt. Of het gaat ons best goed, maar we zijn begaan met wat anderen overkomt. Hoe dan ook, wie denkt er nooit: ‘hoe moet dat nou toch verder!? Wat staat er nog meer te wachten?!’ Lijkt deze wereld niet de vernieling in te draaien: wat mensen elkaar aandoen, de overbevolking, de ongelijkheid. Het geweld. De uitbuiting. Het natuurgeweld. Virussen en hun mutanten. Soms denk je wel eens: ‘Wat is de volgende verschrikking die ons te wachten staat? En waar loopt het op uit?
Maar kijk mee met Johannes, kijk mee met de ogen van het geloof, ontvang die blik achter de schermen. Er staat een troon in de hemel, met daarop gezeten de Eeuwige God. Er wordt geregeerd. Voor ons op een verborgen wijze. Maar God komt tot zijn doel met deze werkelijkheid. Hoe onbegrijpelijk het voor ons ook kan zijn.

Het visioen dat Johannes te zien krijgt, is indrukwekkend. Er is niet alleen veel te zien, er is ook veel te horen. Neem vers 5: ‘Van de troon gingen bliksemschichten uit en donderslagen en groot geraas.’ Dit klinkt bekend… Deze beeldtaal rijmt om zo te zeggen op wat er gebeurde met de wetgeving op de Sinaï. We hoorden dat al eerder in de dienst. Hoe het dondert en bliksemt op die berg. Horen en zien vergaat het volk Israël daar. Zeer, zeer indrukwekkend is de verschijning van God: een teken van zijn geweldige majesteit. En dan wordt de hele berg gehuld in rook en daalt God op de top neer in vuur. Het volk moet daarbij op afstand blijven. Ze mogen de berg zelfs niet aanraken. Zo heilig is de HEER, zo immens zijn majesteit. De enige die dichterbij mag komen, als een soort middelaar, is Mozes.
En juist deze wetgeving wordt op het Joodse Pinksterfeest, het Wekenfeest, herdacht en gevierd. En als dat feest gevierd wordt in Handelingen 2 – zo begint dat hoofdstuk ook: ‘toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak’… – dan is er opnieuw vuur, is er opnieuw geluid: geluid van een geweldige wind. Maar dat vuur blijft nu niet op afstand, zoals eens bij de Sinaï. Nee, het daalt nu neer. Het zet zich op een ieder van hen, in de vorm van een vlammetje op hun hoofd.
Gemeente, hier hebben we de diepe betekenis van Pinksteren te pakken. Dat God zelf de afstand overbrugt. Door heel de Bijbel heen zie je dat God ons mensen opzoekt, daarin ook stappen zet, steeds dichterbij komt. Dat Hij zijn eigen wil, in steen gebeiteld, aan zijn volk geeft, in de Tien Woorden; dat is zo’n stap: een godsgeschenk! In Jezus zet God weer een stap. Een grote stap. In Hem wordt Hij mens: één van ons. En zo doet Hij alles om ons te redden, in zijn dood en opstanding. 50 dagen geleden vierden we dat met Pasen en de Goede Vrijdag ervoor.
Maar met Pinksteren zet God de laatste beslissende stap. Want dit mag allemaal gebeurd zijn; als ik er vervolgens niets mee heb of niets mee krijg, dan blijft het allemaal nog op afstand. Dan blijft het zweven. En om ons er echt in te laten delen, komt God als de Heilige Geest. En die komt ín ons. Echt, dichterbij kán niet! De Heilige Geest brengt alles van God, van de daden van Jezus en zijn verdienste, in ons leven, leidt ons erin, legt het uit, past het toe, maakt het persoonlijk, laat ons er in delen. Daarom zei Jezus ook: ‘het is beter dat ik heenga, want anders kan de Heilige Geest niet komen.’ We hoorden het vorige week: de Heilige Geest heeft dus een meerwaarde: is God op z’n allerdichtbijst. Juist die Heilige Geest maakt het persoonlijk, komt in ons! Daarom is Pinksteren ook zo’n dankbaar feest!!

Terug naar dat troonvisioen uit Openbaring. Daar wordt de Heilige Geest dus gesymboliseerd door zeven vurige fakkels. Dat doet natuurlijk ook denken aan de zevenarmige kandelaar, de menora. Sowieso is er een overeenkomst tussen de tabernakel en de tempel uit het Oude Testament en het hemels heiligdom van Openbaring, maar dat voert nu te ver om verder uit te werken. Vurige fakkels, een zevenarmige kandelaar; het zijn rijke symbolen voor de Heilige Geest. Want vuur verlicht, verwarmt en verbrandt. Eerst maar dat laatste, want dat hoort ook bij het werk van de Heilige Geest. Hij loutert, Hij zuivert. Dat is ook zijn oordelende kant, zijn ontdekkende kant. Nooit gemerkt dat je zo in je hart geraakt werd: ‘Waar ik nu mee bezig ben, is niet goed. Wat ik nu gezegd of juist verzwegen heb, is kwaad. Wat ik toen gedaan heb, is hartstikke verkeerd.’ Dat besef werkt de Heilige Geest, die het kwaad aanwijst, als een vinger op de zere plek. Niet om ons daarmee eindeloos te pijnigen, maar om ons ervan te reinigen en te zuiveren. Als louterend vuur. Het is immers de Geest die Christus gezonden heeft, Hij die juist voor die zonden gestorven is én opgestaan, om ons daarvan te bevrijden.
Vuur verwarmt ook. Het is het vuur van de liefde, die de Heilige Geest in ons hart stort. De liefde van God. Die zo verwarmt. Want wat kan het kil zijn in je leven, maar ook in relaties, in je omgeving. De Geest komt met zijn liefdesvuur dat verwarmt, dat je van anderen leert houden en van jezelf. Die je anderen helpt aanvaarden en jezelf. Die nieuwe wegen opent. De liefde van Christus, waarvan niets je kan scheiden. Is dat hartverwarmend, of niet?!

Vuur verlicht ook. Het gaat hier over vurige fakkels. Daarmee liep je in de tijd vóór het elektrische licht door het donker en vond je je weg. Zo is de Heilige Geest ook. Hij schept licht in de duisternis, zodat je weer perspectief ziet, zodat je weer verder kunt. En het helpt anderen ook om die weg te zien. De Heilige Geest wil namelijk ook dat wij licht voor anderen zijn: beter gezegd zijn licht weerkaatsen, oftewel getuige van Christus zijn, met woorden en daden. Pinksteren is juist het feest waarbij God laat zien hoe het Evangelie verder kan en moet, door menselijke getuigen heen, die door het vuur van de Geest zijn aangestoken. U houdt het toch niet voor uzelf?!
Vuur dat verlicht. Ik moet hier ook denken aan de verlichting met de Heilige Geest, waar we, niet voor niets elke dienst, om bidden, voordat we uit de Bijbel gaan lezen. Weet je, zonder de Heilige Geest blijven het woorden, blijven het letters, alleen maar buitenkant, ten diepste dode letters. Maar door de Heilige Geest worden ze het levend, gaan ze je aanspreken, gaat het niet meer over anderen toen en daar, maar over jou, hier en nu. Door de Heilige Geest wordt het je duidelijk, raakt het je, tot in je hart. Daar gaat het om. En daarom bidden we heel bewust om die verlichting met de Heilige Geest. Omdat die Heilige Geest zo essentieel is.
Iemand noemde hem Gods eyeopener. De Heilige Geest opent je ogen, voor Gods bedoeling, voor de Here Jezus en wie Hij is en wie je in Hem bent: een nieuwe schepping, een geliefd kind van God, een mens met een bestemming. Gods eyeopener. Daar moest ik ook aan denken bij dat volgende hoofdstuk in Openbaring, hoofdstuk 5. Waar van het Lam dus gezegd wordt dat Hij zeven ogen heeft: ‘Dat zijn de zeven geesten van God die over de hele wereld zijn gestuurd.’ De Heilige Geest als de ogen van Christus, die over heel de wereld gaan. ‘Waarheen zou ik gaan voor uw Geest – hoe aan uw blikken ontkomen?’ zegt een Psalm. Nee, niet als Gods ogen die ons nauwlettend bespieden. ‘Big Brother is watching You’, of zoiets. Nee, als de ogen van Christus, ogen vol ontferming, die ons zien, waar we nooit voor uit het oog raken. Of zoals het in een prachtige tekst in 2 Kronieken staat: ‘De HEER laat immers voortdurend zijn ogen over de aarde rondgaan en biedt iedereen hulp die hem met heel zijn hart is toegedaan.’ Over eyeopener gesproken…

Nog één vraag… Eigenlijk dezelfde die ik ooit als kind ook had: waarom nou eigenlijk zéven geesten? Er is toch één Heilige Geest?’ Zeker. Ik noemde al eerder het woord ‘beeldtaal’. Openbaring zit vol met beelden en symboliek. Als je deze letterlijk neemt, loop je vast, kom je er niet uit. Ook met zo’n term als ‘zeven geesten’. Zeven is namelijk niet zomaar een getal. Het is een getal dat volheid en totaliteit uitdrukt. Niet voor niets vindt de schepping in zeven dagen plaats. Dan is het compleet.
‘Zeven geesten’ duidt dus op de ene Heilige Geest in relatie tot de totale schepping: heel de aarde, heel het immense heelal is zijn werkterrein. Ik las ergens – en het raakte me diep – ‘Dus je kunt geen plek bereiken waar Hij niet bij kan. Er is geen situatie die Hij niet aankan. Je kunt het in je leven niet zo bont maken dat Hij geen uitweg meer kan vinden. Je kunt er niet zo beroerd aan toe zijn dat de Heilige Geest geen oplossing meer weet.’

Ik hoop en bid van harte dat u en jij dat geloven en merken zal. Hoe Hij met zijn warmte, zijn licht, zijn vuur er is; hoe Hij Gods vurige fakkel in je leven is, Zijn eyeopener. Of zoals Inge Lievaart het dicht in ‘Gedaanten van de Geest’, waarin zeven (!) gedaanten van de Geest naar voren komen:

De Geest heeft vele gedaanten:
de dalende duif in het wit,
de stijgende vlam op de lichtkaars,
de storm die het dode hout velt,
de wind die de vuurgloed aanblaast,
een suizen dat stilte wordt,
de vinger die oren opent,
en wonderlijker, nog dieper:
de innige stem van God.

Amen

meditatief orgelspel         

collectemoment

lied De wind steekt op (Sela)

gedenken overleden gemeentelid

de gevouwen duifjes, met daarop geschreven waarop mensen hopen en wat hen hoop schenkt

dankgebed en voorbeden

lied     Gezang 249

zegen

orgelspel